Nebulizacja jest formą leczenia mająca na celu podanie leku bezpośrednio w miejsce gdzie toczy się proces chorobowy. Lek w roztworze lub zawiesinie przekształcany jest w chmurę aerozolu, która działa na układ oddechowy.
Zamiast podawać lek doustnie czy dożylnie, wprowadzamy lek do dróg oddechowych ograniczając jego działanie tylko do tego rejonu ciała, w którym konieczne jest i potrzebne jego działanie.
Proces przekształcenia roztworu (zawiesiny) leku w aerozol odbywa się bezpośrednio w nebulizatorze w chwili kiedy kompresor podaje powietrze pod odpowiednim ciśnieniem. W trakcie wdechu lek w postaci chmury aerozolu trafia do dróg oddechowych.
Zalety nebulizacji
Największe z zalet nebulizacji (terapii inhalacyjnej) to:
- Działanie w miejscu toczącego się procesu chorobowego (tylko w drogach oddechowych)
- Dużo mniejsza dawka leku potrzebna do skutecznej terapii (w porównaniu z lekami podawanymi doustnie)
- Redukcja objawów niepożądanych (działanie leku tylko w obrębie dróg oddechowych i gardła)
- Szybsze działanie leku. Dostarczamy gotowy lek do miejsc gdzie toczy się proces chorobowy
- W trakcie nebulizacji jednocześnie z podawaniem leku nawilżamy śluzówkę dróg oddechowych
Dla jakich pacjentów polecana jest nebulizacja?
Nebulizacja jest bezpieczną formą leczenia dróg oddechowych, przeznaczoną dla wszystkich grup wiekowych pacjentów.
Można ją bezpiecznie stosować już u niemowląt, również u osób nieprzytomnych i wymagających wspomagania oddechu przez respirator.
Wskazania do nebulizacji
Nebulizacja określonego produktu leczniczego jest wskazana w przewlekłych i niektórych ostrych chorobach górnych i dolnych dróg oddechowych u dzieci i dorosłych. Istnieją ograniczone wskazania do stosowania nebulizacji w innych chorobach.
Choroby dolnych dróg oddechowych, w których nebulizacja jest wskazana (niekiedy lub zawsze):
- astma [A]
- przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP) [A]
- mukowiscydoza z objawami płucnymi [A]
- zapalenie oskrzeli nawracające lub przewlekłe [A]
- zapalenie oskrzelików [A]
- rozstrzenie oskrzeli [A]
- zespół nieruchomych rzęsek [B]
- nawilżanie dróg oddechowych u chorych wentylowanych mechanicznie [B].
Choroby górnych dróg oddechowych, w których nebulizacja może być wskazana:
- przewlekły nieżyt nosa i gardła [C]
- zapalenie zatok przynosowych przewlekłe lub ostre [B]
- zespół krupu – ostre zapalenie nagłośni; ostre podgłośniowe zapalenie krtani; bakteryjne zapalenie krtani, tchawicy i oskrzeli [A].
Inne choroby, w których nebulizacja może być wskazana
- nadciśnienie płucne [A]
- zapalenie płuc u chorych z obniżoną odpornością [A].
Kiedy wdrażamy nebulizację?
Istnieje konieczność podania dużych dawek leków działających miejscowo w drogach oddechowych (SABA, LAMA, GKSw, antybiotyków).
Metoda z wyboru, gdy trzeba podać leki dostępne jedynie w nebulizacji (np. dornaza alfa, niektóre antybiotyki, sól hipertoniczna).
U chorych nieprzytomnych lub nietolerujących innych form terapii inhalacyjnej jest to jedyna skuteczna metoda dostarczenia leku do dolnych dróg oddechowych.
Nebulizacja jest wskazana także w następujących przypadkach:
- chory nie może wykonać odpowiednio silnego i głębokiego wdechu (przepływ wdechowy >30–60 l/min), gwarantującego poprawne używanie DPI lub pMDI-BA
- chory nie toleruje pMDI, pMDI-BA lub DPI
- chory (rodzic/opiekun dziecka) preferuje nebulizację.
Jak prowadzić nebulizację?
Jak należy postępować (dzieci starsze i dorośli)?
Nebulizacja powinna być prowadzona w trakcie spoczynku, terapia przyniesie skutek tylko wtedy kiedy pacjent będzie spokojnie oddychał. Osoba dorosła i dziecko starsze korzysta w trakcie terapii z nebulizatora z ustnikiem. Obejmując ustami ustnik spokojnie oddycha. Czas nebulizacji powinien być określony przez lekarza.
Jak należy postępować (niemowlęta i małe dzieci)?
Dziecko może używać w czasie nebulizacji maski. Dziecko korzystające z maseczki powinno nieć maskę dokładnie dopasowaną do twarzy. Dziecko w trakcie nebulizacji musi być zrelaksowane i o ile to możliwe mieć uwagę skupioną na samym zabiegu.
Mały pacjent wymaga szczególnej uwagi osoby dorosłej i jej pomocy w trakcie całej terapii. Postaraj się by dziecko było zrelaksowane i nie rozpraszało się. Czuwaj na całym procesem nebulizacji.
Jak unikać błędów przy nebulizacji?
Najczęstsze błędy podczas wykonywania zabiegu nebulizacji.
Najczęściej powtarzającym się błędem w nebulizacji jest używanie masek przez osoby dorosłe,
Stosowanie masek nieprzystosowanych do nebulizacji,
Brak opieki osób dorosłych w trakcie nebulizacji dzieci,
Używanie do nebulizacji dzieci zamiast masek, smoczków nebulizacyjnych.
Unikaj nebulizatorów z ustnikiem w postaci smoczka. Dziecko ssąc smoczek przełyka, aerozol zamiast trafiać do róg oddechowych jest deponowany w żołądku. Innymi słowy zamiast działać miejscowo lek poprzez żołądek trafi do całego organizmu.
Skutki błędów podczas wykonywania zabiegu nebulizacji.
• nieszczelna maseczka nie pozwala na efektywne dostarczanie leku do płuc (A) • w czasie płaczu część leku jest połykana - zamiast do płuc trafia do żołądka (B) • przy spokojnym oddychaniu efekt terapii jest zadowalający (C) • najlepszą dystrybucję zapewnia spokojne oddychanie przy wykorzystaniu inhalatora siateczkowego (D) W przypadku niektórych leków wymagane może być specjalne przygotowanie skóry twarzy przed rozpoczęciem nebulizacji np. pokrycie jej tłustym kremem.
Inna grupa błędów dotyczy stosowania i użytkowania zestawu inhalacyjnego
• inny nebulizator niż zalecany przez producenta kompresora
• wprowadzanie zmian technicznych w nebulizatorze
• używanie nebulizatora po jego terminie przydatności
• NIEPOTRZEBNE ROZCIEŃCZANIE LEKU PRZYGOTOWANEGO PRZEZ PRODUCENTA